Suya ve zamana karşı 3000 yıllık mücadele: Halfeti

Halfeti hem zamana hem suya direnen bir medeniyetler beşiği. 2000 yılında Birecik Barajı’nın yapımı sırasında önemli bir kısmı sular altında kalan Halfeti, 2013 yılında Cittaslow Uluslararası Koordinasyon Komitesi tarafından Sakin Şehir ağına dahil edildi. O günden beri saklı cennet olarak kabul edilen bu batık kent, sular altında kalmış taş evler, mağaralar ve camiler ile gizemli bir masaldan çıkmış gibi.

HALFETİ

M.Ö.855 yılında Asur kralı III. Salmanassar tarafından zapt edildiği zaman Şitamrat adını taşıyordu. Yunanlılar bunu değiştirerek Urima adını vermişlerdir. Süryaniler ise Kal’a Rhomeyta ve Hesna the Romaye adlarını kullanmışlardır. Şehir Arapların eline geçtikten sonra Kal’at-ül Rum adı takılmıştır. II. yüzyılda Bizanslıların eline geçince bu kez Romaion Koyla adını almıştır.

1280 yılında Beysari komutasındaki Memluk ordusu tarafından kuşatılmış, sonuç alınamayınca şehirdeki Hıristiyan mahalleleri beş gün süreyle yağmalandı. 1290 yılında bu kez Memluk Sultanı Eşref tarafından feth edildi. Ve son kez Memlükler tarafından tamir edilen şehre Kal’at-ül Müslimin adı verildi. Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlılara geçen şehir, zamanımızda da kullanılan Urumgala ve Rumkale adlarını alarak 1954 yılında ilçe haline getirilmiştir.

Halfeti ilçesinin il merkezine uzaklığı 120 Km’dir. Yukarı Göklü adlı bir kasabası 35 köyü ve 34 mezrası vardır. 2000 yılı Genel Nüfus sayımına göre ilçenin nüfusu 33 bin 467′ dir. ( İlçe nüfusu 2 bin 608, Köy nüfusu 30 bin 859 ) Arazisinin büyük çoğunluğu Birecik Barajı suları altında kaldığından ilçenin yeni yerleşim alanı olarak Karaotlak bölgesi tesbit edilip ilçe yeniden inşa edildi, Konutlar sahiplerine teslim edildi.

Şu anda , eskihalfeti denen , bir kısmı sular altında kalmış bölge , yavaş yavaş turistik bir bölgeye dönüşüyor.

Halfeti’nin eski bir tarihe sahip olduğu bilinmekle birlikte Romalılar öncesine ait bilgiler yetersizdir. Ancak yakınındaki yerleşim yerleri ile aynı tarihe sahip olduğu sanılmaktadır.

Buna göre yöre, MÖ.2000’lerde Hititlerin ve Asurluların hakimiyetine giren yöre MÖ.612’de Babillerin sınırları içerisinde kalmıştır. Daha sonra Medler ve Persler yöreye egemen olmuş, Büyük İskender’in MÖ.332’de Anadolu’daki Pers hakimiyetine son vermesinden sonra Urfa yöresi ile birlikte Birecik de Makedonya Krallığının egemenliği altına girmiştir. Büyük İskender’in ölümünden sonra Seleukoslar yöreye hakim olmuş, bunu Osrhoene Krallığı izlemiştir.

Halfeti’nin bilinen ilk tarihi Romalılar tarafından Ekamia adı ile kurulduğudur. Roma’nın 395’te ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma (Bizans) sınırları içerisinde kalmış, Bizanslılar ile Sasaniler arasında sık sık el değiştirmiştir. Bizanslılar döneminde Romaion Koyla adı ile anılmıştır. Yöre MS.640 yılında Arap istilasına uğramış, 661 yılında Emevilerin, 750’de Abbasilerin hakimiyeti altına girmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular buraya kadar uzanmıştır (1087). Daha sonra Eyyubiler ve Selçuklular arasında zaman zaman el değiştirmiştir. Moğol istilasına uğrayan yöre, 1280 yılında Beysari komutasındaki Memluk ordusu Halfeti’yi kuşatmış, ele geçirememiş ancak yağmalamıştır. 1290 yılında Eşref komutasındaki Mısır ordusu Halfeti’yi yeniden ele geçirmiş ve Kal’at-ül Müslimin adını verilmiştir. Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi (1517) sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Nüfus

2008 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sayımına göre İlçenin toplam nüfusu 39.861 kişidir. Bu toplam nüfusun 9.609 kişi ilçe merkezinde, 5.982 kişi Yukarıgöklü kasabasında, 3.184 kişi Argıl Kasabasında ve 21.086 kişi diğer köylerde yaşamaktadır..Bu duruma göre nüfusun %24,10’nu ilçe merkezinde, %15’i Yukarıgöklü kasabasında % 8’i  Arğıl kasabasında %52,9’u da diğer köylerde yaşamaktadırlar. Toplam Nüfus aşağıda listelenmiştir.

Bazı Merkezlerin Nufüs Sayım Bilgileri

Bazı Merkezlerin Nufüs Sayım Bilgileri

MERKEZ Sayım

  HALFETİ MERKEZ  9.609

  YUKARI GÖKLÜ KASABASI 5.982  

  ARGIL KASABASI 3.184  

  AŞAĞI GÖKLÜ 1.882  

  ALTINOVA KÖYÜ 519  

  BALABAN KÖYÜ 631  

  BEYBURCU KÖYÜ 141  

  BOZYAZI KÖYÜ 937  

  BULAKLI KÖYÜ 282  

  ÇAKALLI KÖYÜ 527  

  ÇEBEKOĞLU KÖYÜ 208  

  DERGİLİ KÖYÜ 1.408  

  DURAK KÖYÜ 556  

  ERİKLİ KÖYÜ 217  

  FISTIKÖZÜ KÖYÜ 715  

  GÖZELİ 915  

  GÜLAÇAN 727  

  GÜNECE 442  

  GÜRKUYU 1.273  

  HİLALLI 722  

  KALKAN 1.139  

  KAVAKLICA 38  

  KAYALAR 525  

  KURUGÖL 1.203  

  MACUNLU 528  

  ORTAYOL 845  

  ÖMERLİ 595  

  ÖZMÜŞ 840  

  SAVAŞAN 286  

  SAYLAKKAYA 817  

  SALMANLI 1.015  

  SIRATAŞLAR 850  

  SÜTVEREN 886  

  TAVŞANÖREN 303  

  TOPLAM 39.861

Coğrafi Konum

İlçe Şanlıurfa ilinin Kuzeybatısını oluşturmaktadır.

Batısında Gaziantep iline bağlı Araban,Yavuzeli ve Nizip ilçeleri, Kuzeyinde

Adıyaman iline bağlı Besni ilçesi,Doğusunda Bozova, Güneyinde ise Birecik ilçesi bulunmaktadır.

Yüzölçümü 646 Km2 dir.

Rakım 525 Metredir.

37 derece – 15/37-52 Enlem ve boylam dereceleri arasında yer alır.

İlçe merkezinin Fırat sahili yeşil bir kıyı şeridi şeklindedir.

Sahilden itibaren en geniş yerde 200 metreden sonra sarp kayalıklar başlar.

İlçe merkezi bu kıyı şeridi üzerinde ve sarp kayalıkların yamacında kurulmuştur.

İlçe arazisinin,(381.000) dekarlık bölümü ekilebilir niteliktedir. 

Bu alanın (191.000) dekarı Antep fıstığı,bağ ve az miktarda olmak üzere zeytin ağaçlan ile kaplıdır.

Kalan kısımlarda hububat ekimi yapılır.

İlçe arazisinin ekilebilir alanlar dışındaki bölümü,taşlık ve kıraç bir görünüm arzeder. 

Yağışın yeterli olduğu yıllarda, küçük baş hayvan beslenmesinde elverişli bir bitki örtüsü bu görüntüyü önemli ölçüde değiştirir.

İlçenin Güneyin de bulunan Yeşilözen, Fıstıközü, Bulaklı ve Kavaklıca köylerinde sulu tarım yapılmasına

elverişli bir arazi yapısı görülür. İlçenin iklimi Fırat nehrinin etkisiyle bir mini klima oluşturur. 

Akdeniz iklimi karakteri gösterir. 

Ekonomi

İlçede sanayi gelişmemiştir. Küçük çaplı un değirmenleri ve briket imalathaneleri dışında tesis mevcut değildir.

Bu durumun nedeni, birikimlerin talep azlığı nedeniyle,ilçe sınırları içerisinde değerlendirilmeyip Birecik ilçesi

ve özellikle Gaziantep iline yatırılmasıdır. Bu durum küçük sanat kollarının da ölmesine yol açmıştır.

 Soğuk demircilik,marangozluk, ayakkabıcılık,oto tamirciliği gibi çalışma dalları dahi canlılık göstermekten uzaktır. 

Bölgede en çok yetiştirlilen tarım ürünlerinden biri de fıstıktır.

TARIM : İlçe ekonomisi genelde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır.

 Toplam ekilebilir arazinin % 98 inin kuru % 2 sinde sulu ziraat yapılmaktadır. Kuru ziraatın başlıca ürünleri Buğday,Arpa,Mercimek,Antepfıstığı, bağ ve zeytin teşkil etmektedir.arazilerinin taşlı ve engebeli olması ve arazilerin küçük parçalar halinde bulunması makineleşme düzeyini düşürmektedir.

Kısaca Halfeti

Tarihçe

M.Ö.855 yılında Asur kralı III. Salmanassar tarafından zapt edildiği zaman Şitamrat adını taşıyordu. Yunanlılar bunu değiştirerek Urima adını vermişlerdir. Süryaniler ise Kal’a Rhomeyta ve Hesna the Romaye adlarını kullanmışlardır. Şehir Arapların eline geçtikten sonra Kal’at-ül Rum adı takılmıştır. II. yüzyılda Bizanslıların eline geçince bu kez Romaion Koyla adını almıştır.

Coğrafi Yapı

Yağışın yeterli olduğu yıllarda, küçük baş hayvan beslenmesinde elverişli bir bitki örtüsü bu görüntüyü önemli ölçüde değiştirir.

İlçenin Güneyin de bulunan Yeşilözen, Fıstıközü, Bulaklı ve Kavaklıca köylerinde sulu tarım yapılmasına

elverişli bir arazi yapısı görülür. İlçenin iklimi Fırat nehrinin etkisiyle bir mini klima oluşturur. 

Akdeniz iklimi karakteri gösterir.

Nufüs ve Ekonomik Durum

2008 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sayımına göre İlçenin toplam nüfusu 39.861 kişidir. Bu toplam nüfusun 9.609 kişi ilçe merkezinde, 5.982 kişi Yukarıgöklü kasabasında, 3.184 kişi Argıl Kasabasında ve 21.086 kişi diğer köylerde yaşamaktadır..Bu duruma göre nüfusun %24,10’nu ilçe merkezinde, %15’i Yukarıgöklü kasabasında % 8’i  Arğıl kasabasında %52,9’u da diğer köylerde yaşamaktadırlar. Toplam Nüfus aşağıda listelenmiştir