Dünyanın en önemli bilim Merkezi Hayran Bırakan “Harran”

Şanlıurfa”nın 44 km. güney doğusunda bulunan ve her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilen tarihi kent Harran, kendi adıyla anılan ovanın merkezinde kurulmuştur. İlçe nüfusu 2020 yılı TUİK verilerine göre 92 bin 549 tir. Buna göre nüfusun % 89 ‘lük bölümü Köylerde % 11’lik bölümü ise merkezde yaşamaktadır.İlçede 99 köy 105 mezra bulunmaktadır. Yukarı Mezopotamya’nın tabii bir parçası olarak kabul edilen İlçe toprakları, Doğudan-Kuzeye kadar uzanan Tek Tek Dağları ile sınırlanan İlçe, dağlık kesimi hariç tutulursa, Kuzeyden Güneye doğru açılan düz ve geniş bir ova görünümü arz eder. Yüzölçümü 704 Km2 ‘dir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise nispeten ılık geçer. Sıcaklık zaman zaman 40 dereceyi geçmektedir. Aralık ve Ocak aylardı ise en soğuk dönemidir. Bu aylarda gündüzleri 12-14 derece olan sıcaklık bazı geceler, ender de olsa (0) derecenin alına düşebilmektedir.

Bölgenin yağışları en bol olduğu dönem, Ekim-Nisan aylarıdır. Harran Ovasının özlemini çektiği GAP’ın devreye girmesiyle yörenin, makûs talihi değişmiş, sulu tarıma geçilerek büyük bir tarım potansiyeli oluşmuştur. Harran Ovası 852.000 dekardır. Kuru tarımdan sulu tarıma geçen Harran Ovası Türkiye’nin pamuk ihtiyacının yarısını karşılamaktadır. Hububat ekiminde ise Konya Ovasından sonra ikinci sıra gelmektedir.

Tevrat”ta da “Haran” olarak geçen yerin burası olduğu söylenir. İslâm tarihçileri kentin kuruluşunu Nuh Peygamber”in torunlarından Kaynan”a veya İbrahim Peygamber”in kardeşi “Aran”a (Haran) bağlarlar. XIII. yüzyıl tarihçilerinden İbn-i Şeddat, Hz. İbrahim”in Filistin’e gitmeden önce bu şehirde oturduğunu, bu nedenle Harran”a Hz. İbrahim”in şehri de denilmektedir.

Harran, Kuzey Mezopotamya”dan gelerek batı ve kuzey batıya bağlanan önemli ticaret yollarının kesiştiği bir noktada bulunmaktadır. Bu özelliğinden dolayı Harran, Anadolu ile sıkı ticaret ilişkileri bulunan Assurlu tüccarların önemli uğrak yerlerinden biri idi. Anadolu”dan Mezopotamya”ya, Mezopotamya”dan Anadolu”ya olan ticaret akışının binlerce yıl Harran üzerinden yapılmış olması bu tarihi kentte zengin bir kültür birikiminin oluşmasına neden olmuştur.

Harran; Ay, Güneş ve gezegenlerin kutsal sayıldığı eski Mezopotamya”daki Assur ve Babillerin politeist inancına dayanan Paganistliğin (Putperestlik) önemli merkezlerinden olması yönüyle de ünlü idi. Bu nedenledir ki Harran”da Astronomi ilmi çok ilerlemiştir. Dünyadaki üç büyük felsefe ekolünden birisi “Harran Ekolü”dür. İlkçağdan beri varlığı bilinen Harran Üniversitesi”nde dünyaca ünlü birçok bilgin yetişmiştir.

Emevi hükümdârlarından II. Mervan 744 yılında Harran”ı Emevi Devleti”nin başkenti yapmıştır. Emevilerin Asya bölümü 750 yılında Abbâsilere yenilerek Harran”da sona ermiştir. Abbâsi hükümdârı Harun Reşit zamanında “Harran Üniversitesi” dünyada büyük bir ün kazanmıştır.

Bugün Cüllab ve Deysan ırmakları kurumuş olduğundan Harran sudan ve yeşilden mahrum bir ovanın ortasında 5000 yıllık tarihi ile ayakta durmaktadır. Tipik evleri, höyügü, kalesi, şehir surları ve çeşitli mimari kalıntıları ile turistlerin büyük ilgisini çekmektedir.

Atatürk Barajı ve Urfa Tünelleri vasıtasıyla Harran Ovası”na akıtılan Fırat Nehri, Harran”ı Tarihteki yeşil ve verimli günlerine tekrar kavuşturmuştur. On yedinci yüzyılın ortalarında (1650 yılları) Harran”ın harap haline yetişen ünlü seyyah Evliya Çelebi burasını, “Şehir harap, evler toprak olup kalesinde insanoğlu kalmamıştır. Ancak kargir camileri, han ve hamamları kalıp diğer harap evler içerisinde çöl Arapları kışlamaktadır” cümleleriyle anlatmaktadır.

Harran ile ilgili bunları biliyor muydunuz

1-Harran’nın dünyanın en önemli bilim merkezleri olan Atina,Şanlıurfa ve Mardin kadar önemli olduğunu?

2-Harran Kuzey Mezopotamya’nın en eski yerleşim yerlerinden biri olduğunu?

3-İlçe halkının nerdeyse tamamı Arap kökenli Türk vatandaşları olduğunu?

4-Ortadoğuya yakın olduğu için Arap mutfak kültürünün hakim olduğunu?

5-Harran adının Seyehat,kervan anlamında olduğunu hatta bazı kaynaklarda Kesişen yol veya aşırı sıcak manasına geldiğini?

6-Harran surlarının uzunluğu 4 km,yüksekliğinin 5 mt olduğunu ve yine açıldığı yöne doğru isimlendirilen 7 kapısı olduğunu?

7-Harran’da dünyanın ilk Üniversitesinin olduğunu ve hatta bügün Şanlıurfa’da mevcut olan Harran Üniversitesinin isminin burdan geldiğini?

8-Eski Harran üniversitesi ulu cami kalıntılarında gördüğümüz cami minaresinin boyu 33 mt olduğunu ve aynı zamanda bir gök cisimleri izleme kulesi olduğunu?

9-İslamiyet önce Harran’nın bir bilim merkezi olduğunu ve Harran’da Harran mektebi adı ile eğitim yapıldığı aynı zamanda bu mektepte tıp,asronomi,fizik,matematik gibi bilimlerin öğretildiğini?

10-Harran’da eskiden Astronominin çok ileri olduğunu?

11-Harran’nın Eski Mezopotamya’da putperesliğin merkezi olduğunu?

12-Harran’da islamiyet öncesinde Güneş,Ay ve Yıldızların kutsal sayıldığını?

13-Harran’a Hiristiyanların Putperest şehri anlamına gelen Helenpolis dediklerini?

14-Hz İbrahim’in Filistin’e gitmeden önce Harran’da yaşadığını?

15-Harran’da Hz İbrahim evinin kalıntılarının olduğunu?

16-Harran’da Hz İbrahim İsmi ile eski bir mescit kalıntısı  olduğunu?

17-Harran’da Hz İbrahim otururken sırtını dayadığı Hz İbrahim taşı olduğunu?

18-Harran’da bir çok Bilim adamının yetiştiğini?

19-Dünya’nın Ay’a olan uzaklığını ve Mevsim sürelerini hesaplayan ElBattani Harran’da yetiştiğini?

20-Atom’un kaşifi İslam kimyasının babası sayılan Cabir bin Hayyan’nın Harranda yetiştiğini?

21-Harran, ünlü Tıp ve Matematik bilgini Sâbit bin Kurrâ’nın burada yetiştiğini?

22-Kabe’yi Mukadeseyi elinin içi ile mimara gösteren ve Hem Salaheddin Eyyübi ve Nureddin Zengi tarafından sık sık ziyaret edilen Haya-i Harran Hazretlerinin burada olduğunu?

23-Harran Koni Evlerinin Dünyada benzerinin Musul, Tiflis ve Kıbrısta yapılan kazılarda rastlanılan kubbeli ev bulguları M.Ö.VI. bine tarihlenmektedir. Gününmüzde Akdeniz çevresinde, bilhassa Güney İtalya’nın Apulya bölgesinde hem kentsel, hemde kırsal alanda Harran evlerine benzeyen ve “Turullo” denilen bindirme kubbeli çok sayıda yapı bulunduğunu?

24-Harran koni (Külah) evlerinin Harcında gül yağı, saman, pişmiş toprak ve yumurta akı kullanıldığını?

25-Bölgenin iklimi karasal olduğu için Harran Konik evlerinin yazı serin kışın da sıcak tutuğunu?

26-Harran isminin Tevratta geçtiğini?

27-Harran’nın Cumhuriyet döneminde Akçakale ilçesine bağlı bir bucak olduğunu?

28-Harran’da Güneşe tapılan bir Sin tapınağının olduğunu?

29-Harran Surlarının 187 Burçtan meydana geldiğini?

30-Harran Ulu camisi 19 kapısı olduğu ve o  dönemde Bu camiden daha geniş kemerli bir caminin olmadığını?